BLCI mipagawas ug “advisories” alang sa konsumidor
Sinulat ni Sheryl B. Paga
Gihingusgan sa Bohol Light Company, Inc. (Bohol Light) ang pagpanghatag ug tukma nga mga kasayuran kabahin sa mga importanteng kalihukan sa company operations susama niining mga musunod:
1. Oras sa pagdawat ug mga bayad sa electricity bills sa mga konsumidor dinhi mismo sa atong opisina:
Lunes ngadto sa Huwebes-7:00 am–5:00 pm; Biyernes–7:00 am-4:00 pm; Sabado–7:00 am-12:00 nn.
Kon aduna kitay mga pangutana kabahin sa billing statements nga atong madawat, pwede kitang moari sa atong opisina o mutawag sa hotline number 0931-852-4312 aron matagaan ug katin-awan.
Nag-awhag usab ang Bohol Light nga ang mga konsumidor mubayad sa ilang kuryente sa dili pa ang petsa nga nakatatak sa “Due Date of Disconnection” aron malikayan ang kahasol sa
panahon ilabi na kon kita maputlan.
Alang sa kasayon sa atong pagbayad, mahimo kita muanha sa bisan unsang sangang buhatan sa atong mga payment centers nga mao ang: M.Lhulillier, First Consolidated Bank, Bank of Commerce,
Security Bank, Bohol Water Utilities, Inc. collection center nga nahimutang diha sa Bantol St., Dampas District across Medical Mission Group Cooperative Hospital.
2. Padayon usab ang pagpangdawat sa mga application alang sa availment sa Senior Citizen Discount. Ang mga kwalipikadong customer mao kini:
Adunay Konsumo nga dili mo lapas sa usa ka gatos (100kWh) kilowatts nga konsumo sa matag bulan; Ang Kilowatt-hour meter kinahanglan nga nakarehistro sa pangalan tukma sa senior citizen nga aplikante; Isa lamang ka account ang mahimong ma aplayan sa Senior Cetizen discount kung asa sya nagpuyo; Applicable kini sa residential consumers lamang.
Ang mga requirements nga dalhon kung ikaw mo apply sa Senior Citizen discount mao kining musunod: Birth Certificate as proof of age; Proof of Residence; Valid Senior Citizen Identification Card issued by the Office of the Senior Citizen’s Affairs (OSCA) in Tagbilaran City where the elderly resides; Any government identification card showing proof of age and citizenship, i.e. driver’s license, voter’s ID, SSS/GSIS, PRC card, postal ID, etc.; Barangay Certificate; Proof of Billing; Copy of latest electric bill issued in the name of the senior citizen.
Kon ugaling dili mismo ang Tagtungod ang mo process, magdala ang tinugyanan niining musunod: Proof of Authority sa registered customer; Valid identification card of the representative and the registered customer; Authorization letter duly signed or thumb-marked by the senior citizen end-user which shall be valid only for a period of one (1) year from date of issuance.
3. Safety Measures
Ang Bohol Light, padayon nga nag-awhag sa mga konsumidor nga kung adunay kitay makita nga mga unsafe electrical koneksyons diha sa atong tagsa-tagsa ka mga mga panimalay, o kaha sa mga distribution lines, palihog sa pagtawag gilayon sa atong opisina sa mobile number 09223072161 ug landline number 038-412-3503 / 501-7762 local 103 aron maaksyonan sa labing dali nga panahon ug malikayan ang mga disgrasya.
BWUI NAG UPDATE SA MGA ACCOUNT SA KONSUMIDOR
Sinulat ni Victor L. Tambis
Makita sa itaas ang Reservoir No. 6A sa Bohol Water Utilities ug ang filtration equipment)
Ubos sa pagpangalagad sa panubig o sa bisan unsa nga mga utility provider, aduna kini dokumento nga gilagdaan sa utility ug ang konsumidor diin gilatid ang mga katungdanan ug obligasyon sa matag panig nga sarang maoy basehan kon adunay pagkulang o wala pagtuman sa maong kontrata.
Ug tungod sa ka mahinungdanon niini, gikinahanglan gayud nga ma updated ang Water Service Contract tali sa Bohol Water ug sa Konsumidor kansang tumong mao nga mahitukma kini sa pinakaulahi nga impormasyon, ilabi na ang account name ug ang contact numbers sa usa ka konsumidor.
Importante usab kaayo nga ma update ang mga contact numbers lakip ang email address (kon anaa) sa konsumidor tungod kay mao kini ang gamiton sa BWUI aron pagkontact niini kon ugaling adunay problema nga nagkinahanglan sa kasayoran sa maong konsumidor.
Subay usab niini, gitinguha sa BWUI ang pag implementar sa E-billing system gawas sa pagdeliver sa water bill ngadto sa tagsa-tagsa ka panimalay sa konsumidor.
Cloud seeding kinahanglan gihapon sa mga mag-uuma
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Gikinahanglan pa gihapon sa mga mag-uuma sa Bohol nga ipadayon ang cloud seeding operations, kini maoy feedback nga nakuha gikan ni National Irrigation Administration Bohol Integrated Irrigation Systems (NIA BIIS) chief Engr. Evelina Putong.
Kini nga pahayag usab agi ug suporta sa gobyerno nga buot nang ipa-undang ni Board Member Vierna Mae Maglasang, ug sa mga tigpanaway, kay kuno, panahon na sa ting-uwan ug nag-usik-usik lang sa kwarta.
Apan matud pa usab sa mga eksperto sa Bureau of Soil and Water Management sa Department of Agriculture, dala sa grabe nga pagpanglutak sa mga humayan, mas daghan ang tubig nga gikinahanglan niini aron ikapatubig kay mas grabe mosurop ang yuta hangtud nga makapundo na kini.
Ang us aka ektarya sa humayan, matud pa sa NIA, magkinahanglan ug usa ug tunga ka metriko cubiko nga tubig matag segundo sulod sa unang 5 ka buwan aron makapabunga ug makaani ang mag-uuma.
Mas daku pa ang kinahanglan kon ang umahan, uga ug nanglutak na, pasabut sa ahensya.
Sa mga nakakita nga punokaron ang Malinao Dam sa Pilar, sanglit kini gidesinyo nga mao usab ang gisaligan sa tubig sa igsoon niining Bayongan Dam sa San Miguel, dili pa gihapon kini sarang sa panginahanglan sa mga kahumayan nga patubigan gikan niini, saysay ni Engr Putong, ngadto kang Board Member Jiselle Rae Villamor dili pa lamang dugay.
Sa matag adlaw nga update nga gipangayo sa babayeng bokal sa ikaduhang Distrito sa Bohol gikan sa NIA, gisaysay sa buhatan nga nasangonan sa responsibilidad sa pagpatubig sa kapin sa 5 mil ektaryas nga kabasakan nga ubos sa pag-alagad sa Malinao Dam, nga sa pagkakaron, kadtong mga kabasakan sa ubos nga bahin sa dam mga nagpadaro sa 1,975 ka ektaryas nga sakop sa siyam ka mga irrigators associations pa lamang ang maserbisyohan niini.
Ang NIA nakigsabut na sa mga mag-uuma sa 17 ka irrigators associations nga mag-ilisay una sa pagtanum tungod sa kakuwang sa tubig dala sa huwaw nga mipagamay pa gayud sa tubig nga mosulod sa dam gikan sa Wahig ug Pamacsalan Rivers.
Sa nahibilin nga 8 ka irrigators associations nga wala pay mahatag nga tubig, kapin sa 4,000 ektaryas pa ang kabasakan nga dili una makatanum sa kakauwang sa tubig, gawas kon may uwan nga makapapilot sa lutak nga yuta ug pagdugang sap undo sa dams.
Ang Malinaw Dam, kon moabut na ang iyang tubig sa 151.66 meters, kinahanglan na nga mopadivert sa iyang tubig ngadto sa ubos nga dam sa Bayongan, aron mat tubig usab kini nga mapundo, pasabut usab ni Engr. Efreniano Anora, hydrologist sa Malinao Dam.
Kon dili nila idivert ang tubig sa Malinao dam kon moabut na sa 151.66 meters, moawas na kini ug masayang lamang, dugang niya.
Ubos sa Malinao Dam, nagsalig usab sa diverted nga tubig ang Bayongan Dam, nga anaa na sa 46.2 meters ug mas duol na sa kritical nga lebel niini aron mauga.
Sa laing bahin, alang sa Bayongan Dam, sa kakuwang sa tuibig, tulo lamang ka irrigation associations nga nag-andam sa 1,030 ka ektaryas nga kabasakan ang mahimong kapatubigan, matud sa NIA.
Lain nga napulo ug usa pa ka irrigations associations nga may kapin sa 3000 ektaryas ang dili pa makatanum sa kakuwang sa tubig.
Sa Capayas Dam usab sa Ubay nga nagkuha sa inawas nga tubig sa Bayongan Dam, 70 ka ektaryas pa lamang sa kapin sa 800 ka ektaryas nga humayan nga kaalagaran unta sa patubig ang karon maserbisyohan, dugang sa NIA BIIS chief.
Sa laing bahin, ang Benliw Dam sa Ubay, inay makaalagad sa 200 ka ektaryas, 120 pa lamang un aka ektaryas ang mapatubigan niini, matud pa ni Engr. Andres Carnice.
Gipasabut usab sa NIA nga sa matag higayon nga mapun-an ang tubig nga mapundo sa mga dams, kini makadugang sa mga kahumayan nga kaalagaran sa patubig sa NIA.
DAKU ANG PANGINAHANGLAN. Dala sa nanglutak nga mga kahumayan, mas daku ang tubig nga kinahanglan hangtud dili na makasurop ang tubig sa yuta ug makasugod nag pundo ang basakan sa patubig, mao nga mas gikinahanglan pa sa mga mag-uuma ang uwan, nga ubos pa gihapon ang kadaghanon sa masinati unta sa matag ti-uwan, pasabut ni Engr Evelina Putong sa NIA BIIS. (Hulagway gikan sa PIA-Bohol)
Pag-abuso sa food supplements, pain reliever, makadaut sa bato
Sinulat ni Rey Anthony Chiu
Bantayi ang sobra sobra nga pagtomar sa mga food supplements ug pain relievers alang sa gipamati nga sakit sa lawas, kini maoy usa sa mga hinungdan sa pagkadaut sa kidney o bato.
Kini maoy pahimangno nga giluwatan sa Department of Health pinaagi ni Dr. Donabelle Agbayani, general practitioner ug napailawom sa Doctor to the Barrios national health workforce support system.
Ang bato o kidney, us aka mahinungdanon nga organ sa lawas nga nga magsarap aron malimpyo ang dugo sa mga impurities o hugaw nga madala niini, aron ilabay kini pinaagi sa pag-ihi.
Kini usab ang magmintinar sa kadaghanon sa tubig sa lawas, magparegulate sa blood pressire , magmintinar sa kadaghanon sa calcium ug magtabang sa pagpahiuli sa red blood cells nga mawala sa natural nga proseso sa paglimpyo sa dugo.
Ang pagpataka sa pagtomar sa food supplements nga wala diay kinahanglana sa lawas, maoy makaingon nga kini ilabay lamang ngadto sa kidney, nga magpabug-at sa trabaho niiini, pahayag ni Dr Agbayani.
Labaw na nga delikado ang food supplements nga wala moagi sa Food and Drugs Administration, matud pa niya, kay kini wala masubay kon unsay mga sahug ug giunsa ang paagi sa paghimo.
Gawas pa sa food supplements, delikado usab sa kidneys ang pagpataka ug tomar sa pain relievers o analgesics, dugang niya.
Ang sobra nga paggamit sa piankillers ilabi na kon gidungan sa uban pang tambal, mahimong kinaingnan sa analgesic nephropathy nga delikado sa kidneys.
Gawas pa niana, ang dili pagkontrolar sa highblood pressure ug ilabi na sa diabetes delikado nga adto molugdang sa kidney.
Alang sa maayong blood pressure, ilabi na kon 45 pataas na ang edad, maayo nga imintinar sa 140/90 o ubos pa, aghat niya.
Ug pinaagi sa pagpailawom sa Fasting Blood Sugar, kinahanglan nga imentinar ang blood sugar nga ubos pa dapat sa 100, matud pa niya, o ang pagmintinar sa Hemoglobin A1C nga dili na mogamit sa fasting apan kinahanglang ubos oa sa 6.5.
Dala niini, tambag sa mananambal nga kinhanglan nga maghimo sa regular nga medical check up aron mas dali nga mabantayan ang possible nga pagkadaut sa kidney aron mas madali kini ug tambal.
Ang Acute kidney disease, makit-an kon ang daut, bag-o pa lamang nga mahimong matambalan, samtang ang Chronic Kidney Disease, kasagaran molugdang na ngadto sa dialysis o end stage renal disease, nga lisud na nga masalbar pa.
KALIWAT BA NINYO? Subaya kon may kaliwat bas a pamilya nga adunay highblood o diabetes, kini maoy labing una nga sinyales nga mahimong may dako nga posibilidad nga magkakidney disease ka, matud pa ni Dr. Donnabelle Agbayani, didto sa Kapihan sa PIA. (Hulagaway gika sa PIA-Bohol)
DSWD may ‘Program SOLo’ alang sa mga single parents
Sinulat ni Elvira Bongosia
Dunay bag-ong programa ang Department of Social Welfare and Development (DSWD) nga siguradong mosimpatiya ug mosuporta sa mga single parent sa pag-atiman sa ilang mga anak.
Mao kini ang ilang gitawag nga “Strengthening Opportunities for Lone Parents” program o Program SOLo.
Atol sa Information Officer’s Conference nga gipahigayon sa DSWD-7 pinaagi sa ilang Social Marketing Unit (SMU) ngadto sa mga sakop sa Association of United Development Information Officers (AUDIO)-Bohol niadtong Hunyo 18, gipasabot ni Pantawid Pamilya Pilipino Program (4Ps) Information Officer Kerwin Macopia nga lakip sa mga paningkamot ug focus sa programa mao ang gitawag nila nga “parent-child intervention.”
Apil usab ang emosyonal nga suporta, alternatibong mga kahikayan sa pag-atiman alang sa mga bata o mga dependent, ug pagbatok sa stigma ug diskriminasyon.
Ang Program Solo nagpalapad sa coverage niini ngadto sa nag-inusarang mga ginikanan nga adunay duha ngadto sa tulo ka mga dependent ubos sa edad nga 22 nga walay trabaho, mga indibidwal nga nagpuyo duol sa ilang mga pamilya, ug kadtong nahulog ubos sa ubang mga piho nga mga kategoriya nga gilatid sa Republic Act (RA) 11861, nailhan usab nga ang Expanded Solo Parents’ Welfare Act.
Ang RA 11861, nga gipatuman niadtong Hunyo 4, 2022, nagmando sa pagmugna ug mga programa nga gitumong sa paghatod sa serbisyo sosyal, tabang pinansyal ug mga kahigayonan sa edukasyon alang sa nag-inusarang mga ginikanan.
Ang balaod nagmando usab sa PhilHealth, local government units ug uban pang ahensya sa nasudnong kagamhanan sa paghimo ug mga social protection service packages alang sa solo nga mga ginikanan ug ilang mga pamilya.
Ang dakbayan sa Lapu-Lapu maoy pilot area sa SOLo Parents Program sa Kabisay-an diin gilusad kini niadtong Pebrero 15.
Atol sa Information Officer’s Conference nga gipahigayon sa DSWD-7 pinaagi sa ilang Social Marketing Unit (SMU) ngadto sa mga sakop sa Association of United Development Information Officers (AUDIO)-Bohol niadtong Hunyo 18, gipasabot ni 4Ps Information Officer Kerwin Macopia nga lakip sa mga paningkamot ug focus sa Program SOLo mao ang gitawag nila nga “parent-child intervention.” (Hulagway gikan sa PIA7-Bohol)
BALAK
ANG PANGANDOY SA GIHIKAWAN
Sinulat ni Engr. Rogelio Podelino
Sukad makasala ang una tang mga ginikanan
Sila si Eva ug si Adan
Batok sa atong MAGBUBUHAT NGA GINOO
Mga kasakitan gisagubang sa tawo
Ang tawo kinahanglan magbudlay
Aron sa kinabuhi motunhay
Magpatulo sa iyang singot matag adlaw
Kay ang kaharuhay sa kinabuhi gihikaw
Bunga sa pagkasala sa tawo batok sa GINOO
Ang himaya sa langit gihikaw sa tawo
Luyo sa pagka masalaypon sa tawo
Nangaliyupo gihapon sa MAKAGAGAHUM NGA GINOO
Ang tawo nga hugot nagtuo nga adunay GINOO
Nagalaum sa IYANG malumong pasaylo
Basta hinulsolan ang nabuhat nga mga kasal-anan
Aron mahibalik sa matarong nga dalan
Kay ang kinabuhi dinhi sa kalibutan lumalabay
Gibuhat ang tanan sa kaligdong aron mahiangay
Aron ang dalan paingon sa langit masubay
Kay kini mao ang gipangandoy kanunay
Bisan nakasala batok sa GINOO ang tawo
Gitubos sa pagka lugmok sa sala pinaagi ni KRISTO
Aron dili mahitumpawak sa kaalautan
ANG PANGANDOY SA GIHIKAWAN nga mahibalik sa
langitnong sabakan